NITORI OWO ORI, WON BE ORI OBA ALAYE

E yi ko jo ogun ogun abele ti o koja, kosi jo ija oselu Egbe Action, ko ni i se pelu ija ti o wa ye ni Ile Igbimo Asofin Iwo Oorun, bee ni ko tan mo ija 'Weti e' ti odun 1966, ti o je ki ologun gba ijoba.
Ija yii ti o wa ye ni odun 1969, je ti ija owo ori, ti o laami laaka ninu itan ifi ehonu han ni ile wa Naijiria.
Isele buburu ati iwa alailaanu omo eniyan yii je eyi ti o waye ni ilu Ogbomoso, ti awon emewa oba Olajide Olayode be ori re. Won ko da duro bee, won tu gbe ara ti o ku kaaakiri yi gbogbo ilu Ogbomoso ka.
Awon oloye paapa naa n fi ori oba han kaakiri igboro, titi, ti won fi gbe pamo ti won ko gbe jade mo.
Isele yii bere ni Akanran ni Agbegbe idagbasoke Ibadan East (Ibadan East District Council) ati Ogunmakin, Agbegbe idagbasoke Egba(Egba District Council), nigba ti awon ara agbegbe mejeeji yii tu jade lati fi ehonu won han si iru owo ori ti Ijoba Iwo oorun gbe jade.
Ijoba Iwo oorun nigba naa, labe idari Ogagun Adeyinka Adebayo ti gbero lati mulele mo awon ti ko ba san owo ori 1968/69 ki o to di ojo1, osu Agemo (osu keje), odun 1969.
Ni afikun, awon ara ilu kan ri owo ori naa pe "o ti poju". Ni awon opo aaye ni ilu naa gbogbo won n sare lo san owo ki ojo to pe, sugbon eyi ti awon ara Akanran ati Ogunmakin o ba fi lo san owo gege bi omo orileede rere, awon ara abule yi dena ati wole fun awon olowoori ati awon olopaa ni, koda ki won to wole wa se ise won ni won ti n de na.
Ko si ibikan kan kaakiri agbaye ti ti ara ilu ti n pase pe iye bayi ni awon yoo san ni owo ori, ijoba Iwo oorun ko ba ki ti oun je oloto.
Ija owo ori ti odun 1969, yen je atele ti odun 1968. Owo ori ti mekunnu n san je sile oyinbo 3.5, eyi ni awon ijoba ibile fi sile pe ki won ma san lati pese ohun amaye derun silu ni agbegbe won. Gbogbo owo ori ti ijoba apapo ngba lowo Ijoba Iwo oorun nigba naa je sile oyinbo milionu 2.3 ni odun je owo 'ti ko ga ni lara, pelu iye ti ijoba n na la ti pese nnkan meremere si ilu' bi Adebayo ti so.
Ni Akanran, awon ara abule go de awon olopaa ti o wa mu awon ti ko san owo ori pelu nnkan ija oloro, won pa olopaa meta, won si se opolopo lese. Won sa kuro ni ilu, won si n ri oku awon eeyan ti won fi ewe bo laaarin ona, o le ni 1000 awon ti o n fi ehonu han ti awon olopaa mu ni Ibadan ati agbegbe re.
Ija owo ori ti Ogbomoso lo da kolu kogba sile, nigba ti awon ti o n fi ehonu won han ko lu aafin Oba Olajide Olayode ti won si fi ada pa. Won wo Soun jade si oju popona, won pa, won be ori re ati ese re won wa n gbe kukute re kaakiri awon ti won o fe san owo ori, won n ko orin ogun.
Won tun pa awon elomiran pelu oloye Ogbomoso meta, iyen awon onija owo ori.
Awon ti o n ja naa yabo aafin Soun pelu awon ohun ija oloro, ni wahala ba be sile. Nigba ti oba ti ri awon elehonu naa ni o ti na papa bora gba ile okan ninu awon ijoye re lo, awon elehonu naa ba gbaya, o di ile oloye naa.
Won pase fun pe ki o mu oba jade ki o si sa asala fun emi re, oloye naa sa lo nigba ti awon elehonu naa wo oba sita si aarin oju ona ti won si pa. Won ba ero telifoonu je ko si ona fun eni keni lati pe jade tabi pe wole mo. Won tun di ona ti o wo Ogbomoso lati Ibadan ati Ilorin pa.
Opolopo awon eeyan sa asala fun emi won nigba ti won ni ki awon eso ologun lo se eto bi alaafia yoo se joba nibe. Won ni won mu opolopo awon elehonu ti won ko so iye won.
Won bi Oba Olayode ni Ogbomoso ni odun 1921, won si fi joye Soun ti Gomina akoko funIpinle Iwo Oorun Ogagun Adekunle Fajuyi gbe opa ase le lowo ninu osu keje ojo 22 odun 1966. O gbade lowo oloogbe Oba Elepo 11, olori mewa ati omomejila ni o gbeyin re.
Nigba ti won fe sin Oba Olayode, won ko ri ori ati ese re, won sin oba naa leyin etutu oba ni ojo keji ti o ku, la i lori.
Leyin ti won ti ni ki awon ologun lo petu si agbegbe naa, ogagun fun agbegbe naa ni Ibadan, Ogagun Oluwole Rotimi pe awon eeyan Iwo oorun pe ki won lo ti owo omo won bo aso ki won ye ja ni gbogbo igba lati le je ki ijoba raye doju ko ogun Ojukwu ti o n lo lowo.
Ni odun 1966, Ogagun Adeyinka Adebayo teti beleje si ero awon eeyan lori oro owo ori, o yan ajo kan ti o pe ni Ajo Ayoola(Ayoola commission), ajo yii gbo gbogbo isoro awon eeyan o si se bi o ti to, o si jabo fun ijoba. Ijoba si gba lati tele ilana ajo naa, paapaa eyi ti o ni se pelu awon agbe.
O so fi ehonu re ran lori isele naa pe ki i se awon ologun tabi awon olpaa ni o fa isele naa, paapaa pipa oba, o ni awon alagbara kan ni o wa leyin isele naa, o ni ijoba ti fi iya je awon ti o po lori isele naa, bakan naa ni won si n sise lo lati mu awon ti o ku. Ko si eni ti o ma bo lowo ofin ninu gbogbo won. Awon ti won ba je bi won o ko won si atimole fun iye odun ti o ba ye won labe ofin.